მთავრობის ვალი მშპ-თან მიმართებით მომდევნო წლებში შემცირდება - პროგნოზი

მთავრობის ვალის მდგრადობის ანალიზის შეფასებისას განხილული ყველა სცენარის მიხედვით, მთავრობის ვალი მშპ-თან მიმართებით იზრდება, მაგრამ დაშვებული შოკის ნეიტრალიზებასთან ერთად იწყებს კლებას.

როგორც მთავრობაში აცხადებენ, პანდემიის გამო გაუარესებული ეკონომიკური მდგომარეობის და შესაბამისად გაზრდილი ფინანსური საჭიროებების შედეგად მთავრობის ვალის მშპ-თან ფარდობამ 2020 წლის ბოლოს მდგომარეობით მიაღწია კრიტიკულ დონეს, მაგრამ 2022 წლის ბოლოს ვალის მშპ-თან ფარდობა შემცირდა 39.8%-მდე, ხოლო 2023 წლის ბოლოსთვის მოსალოდნელია მისი 38.4 პროცენტამდე შემცირება.

დამატებითი შოკების მოხდენის გარეშე, ვალის მშპ-თან ფარდობა შემდეგ წლებშიც შეინარჩუნებს კლებად ტენდენციას.

მთავრობის ვალის მდგრადობის ანალიზის ჩატარების მთავარი მიზანია, შეფასდეს მთავრობის შესაძლებლობა მოემსახუროს ვალდებულებებს საშუალო და გრძელვადიან პერიოდში. ვალის მდგრადობის ანალიზი მნიშვნელოვანია საბიუჯეტო გამჭვირვალობის და ეფექტური საჯარო ფინანსების მართვის თვალსაზრისით. ანალიზი ეფუძნება საერთაშორისო სავალუტო ფონდის (IMF) მეთოდოლოგიას და მოდიფიცირებულია ქვეყნის სპეციფიკიდან გამომდინარე.

მთავრობის ვალის მდგრადობის ანალიზი მოიცავს სხვადასხვა შესაძლო რისკ ფაქტორების შეფასებას და მათ გავლენას მთავრობის ვალის პორტფელზე, ეხმარება მთავრობას წინსწრებით მოახდინოს შესაძლებელი ნეგატიური ფაქტორებიდან გამოწვეული შედეგების იდენტიფიცირება და შეიმუშაოს შესაბამისი სამოქმედო გეგმა.

მთავრობის ვალის მდგრადობის ანალიზში გამოყენებულია საბაზისო და ალტერნატიული (ნეგატიური) სცენარები და ამ სცენარებისთვის დაშვებები სხვადასხვა მაკროეკონომიკურ და ფისკალურ ცვლადებზე - რეალური მშპ-ს ზრდა, ინფლაცია, გაცვლითი კურსი, საპროცენტო განაკვეთები, სახელმწიფო ბიუჯეტის დეფიციტი და სხვა. მოცემულ ანალიზში, საბაზისო სცენარი წარმოადგენს, ეკონომიკური განვითარების იმ მოსალოდნელ ვარიანტს, რომლის მოხდენის ალბათობაც საშუალოვადიან პერიოდში ყველაზე მაღალია. შესაბამისად, აღნიშნული სცენარის საფუძველზე ხდება სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტის შედგენა. ალტერნატიულ სცენარებში, ხდება სხვადასხვა სიდიდის მაკროეკონომიკური და ფისკალური შოკების (რეალური მშპ-ს ზრდის შოკი, რეალური საპროცენტო განაკვეთის შოკი, სახელმწიფო ბიუჯეტის პირველადი ბალანსის შოკი, ნომინალური გაცვლითი კურსის შოკი, კომბინირებული შოკი და პირობითი ვალდებულებების შოკი) გათვალისწინებით სტრეს ტესტების ჩატარება და მათი გავლენის შეფასება მთავრობის ვალის მდგრადობაზე.

აღსანიშნავია ისიც, რომ „ეკონომიკური თავისუფლების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით განსაზღვრული მთავრობის ვალის საპროგნოზო მაჩვენებლებში ცვლილება 2023 წლის ივლისში მომზადებულ პროგნოზებთან შედარებით ძირითადად გამოწვეულია 2023 წლის რეალური ეკონომიკის ზრდის და მშპ დეფლატორის პროგნოზების დამიმდინარე გაცვლით კურსების ცვლილების გამო.

2023 წლის ბოლოს მდგომარეობით ეკონომიკის რეალური ზრდა მოსალოდნელია 6.5%-ის ნიშნულზე და მშპ დეფლატორის ზრდა 3.1%-ის დონეზე, რაც განსხვავდება 2023 წლის ივლისის პროგნოზებისგან (5.4% და 3.3% შესაბამისად).

2023 წლის ბოლოს ვალის მშპ-თან ფარდობის შემცირება მოსალოდნელია 38.4%-მდე. ვალის მშპ-თან ფარდობის შემცირება პროგნოზირებულია შემდეგ წლებშიც, ხოლო 2027 წლის ბოლოს აღნიშნული მაჩვენებელი ჩამოვა 37.4%-მდე.

მთავრობის ვალის პორტფელის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან გამოწვევას წარმოადგენს ვალის პორტფელში საგარეო ვალის წილის მაღალი დონე (2022 წლისთვის - 75%), რის შედეგადაც ვალის მაჩვენებლები მოწყვლადია სავალუტო კურსის ნეგატიური შოკების მიმართ. შესაბამისად, მთავრობის ვალის მართვის განახლებული სტრატეგია 2023-2026 (https://mof.ge/5231) ვალის მშპ-თან ფარდობის უსაფრთხო დონეზე შენარჩუნებასთან ერთად, ორიენტირებულია მთლიან ვალში საგარეო ვალის წილის შემცირებაზე